Sunflower Farming Update : सूर्यफूल हे एक महत्त्वाचे तेलबिया पीक म्हणून आहे. हे तेल हृदयरोग्यांसाठी चांगले मानले जाते. हे एक पीक आहे जे वर्षभर घेतले जाऊ शकते. उत्तर भारतात ते फेब्रुवारी ते जून दरम्यान वसंत ऋतूमध्ये घेतले जाते. त्याच्या बियांमध्ये ४०-५० टक्के तेल आढळते. या तेलात कोलेस्टेरॉल नसते. सूर्यफूलाचा कित्येक प्राणी आणि कोंबड्यांसाठी चांगला आहार आहे. अशा परिस्थितीत शेतकरी शेती करून चांगला नफा मिळवू शकतात. तर चला आज सोयाबीन लागवडबाबत माहिती घेऊयात.

माती

सूर्यफुलाची लागवड सर्व प्रकारच्या जमिनीत करता येते. पण योग्य पाणी निचरा होणारी आणि चिकट मातीपेक्षा जड माती चांगली मानली जाते. जमिनीची पाणी धारण क्षमता आणि सेंद्रिय पदार्थांचे प्रमाण चांगले असावे. सर्वसाधारण: खरीपातील बिगर सिंचन क्षेत्रात आणि रब्बीत बागायत क्षेत्रात हे पीक घेतले जाते.

प्रजाती

सूर्यफुलाच्या संकरित आणि सामान्य जाती आजकाल बाजारात उपलब्ध आहेत. परंतु त्यांची उत्पादन क्षमता आणि तेलाच्या प्रमाणात लक्षणीय तफावत आहे.

बियाणे कसे असावे

सूर्यफुलाच्या लागवडीसाठी हेक्टरी ५ ते ६ किग्रॅ. संकरित आणि ७-८ किग्रॅ. सामान्य प्रजातींचे बियाणे आवश्यक आहे. पेरणीपूर्वी बियाणे १२ तास पाण्यात भिजवून ३-४ तास सावलीत ठेवावे. तसेच पाण्यात २ टक्के झिंक सल्फेट मिसळावे. असे केल्याने पाण्याचा साठा सुधारतो आणि दुष्काळ सहन करण्याची क्षमताही वाढते. याशिवाय झाडाला विविध रोगांपासून वाचवता येते.

पेरणीची वेळ

सूर्यफुलाच्या वसंत ऋतूतील पिकाच्या पेरणीसाठी योग्य वेळ फेब्रुवारीचा पहिला ते दुसरा पंधरवडा आहे. परंतु मार्चच्या पहिल्या ते दुसऱ्या पंधरवड्यापर्यंत त्याची पेरणी करता येते. पेरणी उशिरा केल्यास, पीक उशिरा पिकते आणि पावसाळ्यात पाऊस सुरू होतो. ज्यामुळे कापणी आणि काढणीमध्ये अडचणी येतात. त्यामुळे फेब्रुवारीच्या अखेरीस पिकाची पेरणी करणे आवश्यक आहे. सामान्य आणि बौने जातींसाठी नेहमी ४५ सेमी अंतरावर ओळीत पेरणी करा. आणि संकरित आणि उंच प्रजाती ६० सेंटीमीटरच्या उंचीवर लावल्या जातात. चांगल्या अंतरावर पेरणी करा. रोप आणि रोपांमधील दुसरे अंतर २०-३० सेमी असावे. बियाण्याची खोली ३-४ सें.मी. असावी. पेरणीनंतर १५-२० दिवसांनी पातळ करणे आवश्यक आहे आणि झाडांमधील अंतर २०-३० सेंटीमीटरपर्यंत कमी करावे.

खत व्यवस्थापन

सूर्यफुलाच्या यशस्वी लागवडीसाठी ८०-१२० कि.ग्रॅ. नायट्रोजन, ६० किग्रॅ. स्फुरद आणि ४० कि.ग्रॅ. हेक्टरी पोटॅश लागते. पेरणीच्या वेळी अर्धा नत्राची मात्रा आणि उरलेली मात्रा दोन समान भागांमध्ये विभागून एक भाग उभ्या पिकावर २-०२५ दिवसांनी आणि दुसरा भाग ३५-४० दिवसांनी किंवा पहिले व दुसरे पाणी दिल्यानंतर शिंपडा. स्फुरद व पालाशची संपूर्ण मात्रा पेरणीच्या वेळी द्यावी. पेरणीच्या वेळी २०० किलो/हेक्टर जिप्सम वापरण्याची खात्री करा किंवा स्फुरद सिंगल सुपर फॉस्फेटच्या स्वरूपात द्या. त्यामुळे झाडांना सल्फर तत्वाची उपलब्धता वाढते आणि धान्यांची चमक वाढते. सल्फरमुळे तेलाचे प्रमाणही वाढते.

सिंचन व्यवस्थापन

सूर्यफुलाच्या लागवडीदरम्यान सिंचनाला खूप महत्त्व आहे. अशा स्थितीत पेरणीनंतर २०-२५ दिवसांनी पहिले पाणी द्यावे. त्यानंतर साधारणपणे १५ ते २० दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. तसेच फुल आणि दाणे तयार होण्याच्या वेळी शेतात ओलावा नसताना ४-५ पाणी देणे आवश्यक आहे.

तण नियंत्रण

पहिली खुरपणी पेरणीनंतर १५-२० दिवसांनी आणि दुसरी खुरपणी ३०-३५ दिवसांनी करावी. यावेळी झाडांना मातीने झाकून टाका जेणेकरून जोरदार वाऱ्यामुळे झाडे पडणार नाहीत. याशिवाय पेंडीमेथालिन १ किग्रॅ. सक्रिय प्रमाण ६००-८०० लिटर पाण्यात विरघळवून पेरणीनंतर २-३ दिवसांनी फवारणी करावी. असे केल्याने तण नष्ट होते.

पीक कापणी

जेव्हा सुर्यफूल मुंडकाची मागील बाजू तपकिरी पांढरी होऊ लागते. तेव्हा पिकाचे मुंडक कापून ५-६ दिवस कडक उन्हात वाळवले जातात आणि दाणे काठीने मारून बाहेर काढले जातात. आजकाल बाजारात सूर्यफूल थ्रेशर उपलब्ध आहे. त्यामुळे सूर्यफूलाची मळणी करता येते.

उत्पन्न

सूर्यफुलाची लागवड केल्यास हेक्टरी २२-२८ क्विंटल बियाणे उत्पादन घेता येते. यामुळे शेतकऱ्यांना यातून चांगले आर्थिक उत्पन्न मिळू शकते.